Vrolijk Kerstfee... eh Teehar!

Deze week stond volledig in het teken van het festival Teehar, volgens sommigen het belangrijkste en volgens anderen bijna het belangrijkste festival van Nepal.  Drie weken geleden was het Dasain festival, waarvan ons toen verteld werd dat het het grootste festival was. Dat festival stond in het teken van het krijgen van een tikka van je oudere, het daarbij krijgen van geld, het vieren van je welvaart door het offeren van buffels, geiten en kippen en vervolgens het eten van veel vlees.  Dit festival is anders. Het duurt officeel vijf dagen , waarbij elke dag in het teken staat van iets. Op de eerste dag worden volgensmij de kraaien geeerd, de tweede dag dehonden de derde dag de godin Laxmi, de vierde dag de koeien en de vijfde dag de broers en zussen. De eerste twee dagen gebeurt er niet zoveel, gaat iedereen nog naar zijn werk en zijn de meeste scholen open. Ik geef nu les op een school in het centrum van Pokhara, en heb de drie dagen dat ik les heb gegeven ’s middags steeds een blokje om gelopen. De school is namelijk weliswaar open tussen de twee grote festivals in, maar veel leerlingen blijven in hun dorpen buiten Pokhara en komen pas na Teehar weer terug naar school. Er waren steeds maar een stuk of twintig leerlingen in totaal, dus hoefde er niet veel les gegeven te worden.

Als ik door die straten dwaalde, dan merkte ik goed dat er een feest aan kwam. Het was overal bomvol met mensen, vooral vrouwen, die de kleine winkeltjes in en uit kwamen, beladen met tassen vol snoepgoed, nootjes, fruit en kleding. Overal hingen lichtjessnoeren met de meest vreselijke knipperende lichtjes, in de vorm van alle vruchtjes die je maar kunt voorstellen, of met alle kleuren van de regenboog in een lichtsnoer. Er werden posters en lichtgevende schilderijtjes van hindu goden verkocht, sommigen vergezeld van een vals melodietje dat erg veel weg had van’ jingle bells’ of ‘we wish you a merry christmas’. Ik kreeg dan ook toen ik door die straten liep erg het gevoel dat kerstmis in aantocht was, en dat gevoel is de hele week niet echt weg gegaan. In dit festival geef je op de laatste dag een tikka aan je broer (als je een meisje bent) of zus (als je een jongen bent). Bij die tikka geef je hem/haar ook kado’s. Deze kado’s varieren van snoepgoed (en nootjes, kokos, dadels en fruit) en geld tot zakdoeken, sierraden, overhemden, hoedjes en ondergoed. De dagen voor die dag worden deze kadootjes dus ingeslagen.

Op de derde dag van het festival begint de officiele vakantie. Op die dag wordt de godin Laxmi geeerd. Zij zorgt voor welvaart en geld en heeft volgensmij ook iets met licht te maken. ’ S Ochtends heb ik met mijn nieuwe zus en de overburen een bloemenslinger gemaakt, die helemaal van het balkon van ons huis naar het huis van de overburen werd gespannen.  De hele dag trokken er dansgroepen door de straten. In de grotere straten waren het semiproffesionele groepen, met prachtige outfits en grote muziekinstallaties, die in busjes rondreden van kruispunt naar kruispunt en voor een grote winkel hun optreden gaven en veel publiek en geld binnenhaalden. In alle kleinere straatjes gingen groepen kinderen van winkel naar winkel en huis naar huis, zingend en bedelend om snoep en geld. Dit gebeurt alle drie de laatste dagen. In de na middag begon de verering van Laxmi. Eerst tekenden we met een soort poederpapje tekens op de vloer buiten het huis, om de godin de weg naar binnen te tonen. Daarna werden overal kaarsjes neergezet, in elke deuropening en in elk hoekje van elk raam. Zo kon Laxmi de weg naar elke kamer vinden. In de keuken, onder de afvoer, was een altaartje gemaakt, waar een afbeelding van de godin stond en wierrook gebrand werd. Voor deze dag zijn dus ook al die lichtsnoeren bedoeld. Die avond mocht de ‘kerstverlichting’  aan en was de hele straat gehuld in knipperend licht (maar niet de hele tijd, want de electriciteitstoevoer had het zwaar met alle lichtjes, dus er waren regelmatig ‘ powercuts’ ). ’ S Avonds kregen we een glas bier bij het eten, want het was de bedoeling dat je ‘ alli alli rangi changi’ (aangeschoten) werd en daarna kaartspelletjes ging spelen.

Op de vierde dag ben ik naar mijn dorpje Thulakhet gegaan. We vielen precies binnen op het moment dat het buffelvlees in stukken gesneden werd. Voor het huis lag een zeil uitgespreid waar denk ik vlees van een hele buffel uitgestald lag, en oom was het in stukjes aan het verdelen. Soms kwam er een maag voorbij, dan weer een stuk darm. Darmen zijn een beetje beige van kleur en hebben inderdaad een harige binnenkant bestaande uit millioenen kleine lobjes. Ik heb niet aangeboden om te helpen snijden, maar heb in plaats daarvan geholpen met het maken van het deeg voor  ‘sel roti’, een kruising tussen oliebollen en donuts. Het was heerlijk om weer ‘ thuis’ te zijn, in het namiddag zonnetje op de veranda. (maar ondertussen ben ik weer terug in mijn nieuwe huis, en stiekem is het hier ook best prima). ’S Avonds kwam er een dansgroep langs bij ons huis, met een hele boel van mijn leerlingen erin. Ik werd zo blij toen ik ze zag! En die kinderen kunnen dansen joh! Vooral de jongens, zijn stuk voor stuk geweldige breakdancers, met geen greintje verlegenheid. Ik heb de hele avond met ze gedanst, en toen ze zingend weer vertrokken was het half elf ’s svonds (!) zo laat was het nog nooit geweest in Thulakhet.

En toen was eindelijk de belangrijkste dag aangebroken, de dag dat je je broers en zussen vereert. Officieel moest volgens de sterren de tikka dit jaar om 11:23 uitgedeeld worden, maar natuurlijk was het bij ons pas een uur of een toen we konden beginnen. We zijn een grote familie en op het laatst moest nog een schaal afgewassen worden, een tweede kleed gevonden worden en moesten de dames hun sari’s aan. De ceremonie verloopt redelijk rommelig. Iedereen gaat zitten op de kleden, waarop de kadootjes, snoepjes en stukjes fruit zijn uitgestald. Je geeft een persoon een tikka, en hij/zij jouw, en de rest van je broers of zussen geeft je alleen ‘ respect’ (een kadootje). Nora en ik gaven onze oudste broer Modon de tikka. De tikka was een lange witte streep meelpap op het voorhoofd, met daarop een rij gekleurde stipjes. Daarna moesten we hem een bloemenkrans geven, boog hij zijn hoofd naar onze voeten, gaven wij hem onze kadoo’s en gaf hij ons wat. Daarna gaf hij ons de tikka’s, volgens hetzelfde proces. En terwijl wij bezig waren, was iedereen om ons heen andere mensen tikka’s aan het geven, kadootjes aan het bekijken en nootjes aan het eten. Toen iedereen een tikka had en al de stukjes kokos op waren, gingen we naar binnen om te eten. De rest van de middag werd, net als tijdens het Dasain festival, besteeds aan het maken van foto’s van elkaar, want een sari trek je niet voor niets aan natuurlijk.

Vandaag ben ik weer terug gekeerd, met de belofte aan de familie om nog een keer op bezoek te komen voordat ik definitief het land verlaat. Dan hoefde ik tenminste geen afscheid te nemen. Thuis was alles weer normaal, de lampjes weggehaald, de tekens uitgeveegd, en Sabeena zat tv te kijken. Alles klaar voor een nieuwe week. Een week waarin ik niet ga lesgeven, maar iets anders spannends ga doen: de Poonhill trek. Al zo lang zie ik de bergen in de verte, en nu ga ik maandag eindelijk wat dichterbij komen.